Good practices ter inspiratie: goede voorbeelden van asielopvang in de gemeente

Ondanks onzekerheid over de Spreidingswet kiest de gemeente Arnhem in 2023 voor duurzame asielopvang. Ze maakten afspraken met het COA voor 1.700 permanente opvangplekken en willen ook nog 300 plekken zelf realiseren. Van versoberen is daarbij geen sprake.  

Wat is er goed aan 
VluchtelingenWerk ziet Arnhem als overall goed voorbeeld. De gemeente ziet de opvang van vluchtelingen als vanzelfsprekend onderdeel van de stad. Naast opvang heeft de gemeente veel oog voor integratie en participatie. ‘Meedoen vanaf dag 1’ is zowel hun als ons motto.  

Het beheer van deze cno is in handen van een lokale organisatie. Er worden 200 asielzoekers opgevangen. Alleenstaanden slapen in ruimtes voor zes personen en gezinnen zijn ondergebracht in chalets. Er zijn gezamenlijke ruimtes om te ontspannen en te eten. De activatie en participatie is in handen van de organisatie Wasbeer & Pauw.

Wat is er goed aan
Volwassenen worden gestimuleerd deel te nemen aan een intensief dagprogramma. Het leren van de Nederlandse taal, cultuuronderwijs en (hulp bij) het vinden van werk staat hierin centraal. Werkgevers worden ook actief uitgenodigd op de opvanglocatie. Daarnaast volgen er jongeren vanaf 18 jaar een opleiding of taalonderwijs. 

Iets anders wat in het oog springt is hoe contact is gezocht met de omwonenden en andere betrokkenen. In mei van dit jaar werden zij uitgenodigd voor presentaties. In deze presentaties lieten bewoners van de opvang zien wie ze zijn, wat ze raakt, beweegt en motiveert. Een mooie invulling voor een eerste kennismaking. Bekend maakt bemind is onze ervaring. 

De kleinschalige opvanglocatie in een oud Missiehuis in Goirle wordt beheerd door het Rode Kruis. Er verblijven 70 vluchtelingen, van alleenstaande mannen tot kinderen. De gemeente heeft de opvang verlengd - om ‘gesleep’ met mensen te voorkomen – en kijkt of ze het pand in de toekomst kunnen blijven gebruiken voor de huisvesting of opvang van vluchtelingen.

Wat is er goed aan
Er is voldoende privacy en hygiëne. De locatie ligt midden in een woonwijk, op fietsafstand van het centrum van Tilburg. Door die centrale ligging kunnen vluchtelingen (taal)cursussen in de buurt volgen en contacten leggen. Er worden ook veel activiteiten op de locatie georganiseerd. 

De meerderheid van de bewoners heeft een BSN-nummer en veel mensen werken. Een groep bewoners verzorgt samen met het Rode Kruis de boodschappen en de catering en er is tevens de gelegenheid om zelf te koken.

Helmond voldoet grotendeels aan de taakstelling voor opvang van het Rijk, maar nog niet volledig. Vooruitlopend op de Spreidingswet gingen ze op zoek naar een reguliere opvanglocatie geschikt voor maximaal 250 personen. Naast de zoektocht naar een opvanglocatie willen ze voor aansluiting op de arbeidsmarkt zorgen voor de bewoners ervan.

Wat is er goed aan
De gemeente betrekt omwonenden zo vroeg mogelijk. Er is veel ervaring opgedaan met vormen van informeren en participeren. Kern is goed verwachtingsmanagement. Ook zien ze asielopvang als onderdeel van het totale migratievraagstuk. ‘Dat is trouwens ook een van de redenen waarom we het zo belangrijk vinden dat ook asielzoekers vanaf dag één kunnen meedoen, de taal leren en werken.’ Helmond ziet het als een kans om de gemeente voor alle inwoners te versterken.

Al voor de definitieve taakstelling voor Hilversum ging de gemeente in gesprek met haar inwoners. Zij besloten vooraf aan definitieve getallen en locaties een beleidskader asielaanpak op te stellen.  Resultaat: een afwegingskader en randvoorwaarden die het college kan helpen bij hun beslissing. 

Wat is er goed aan 
Door het gesprek met de stad tijdig aan te gaan, kon het een gesprek zijn over ‘hoe’ over ‘wat is er nodig om vluchtelingen goed op te vangen?’. Onze regiomanager Renske Francken benadrukt wel dat het ook belangrijk is wat er straks gebeurt als de locatie bekend is.

Houten Hub is een antwoord op een aantal grote en ingewikkelde vraagstukken waar de gemeente voor staat. Het project biedt naast de wettelijke opvang van asielzoekers ook betaalbare woningen en een nieuw onderkomen voor drie maatschappelijke organisaties. Deze organisaties spelen een essentiële rol bij de verbinding met de rest van Houten. 

Wat is er goed aan 
Helder website met participatieplatform.

Het Groningse Musselkanaal heeft circa 7.000 inwoners en biedt al 30 jaar ruimte aan een azc voor ruim 400 mensen. Bewoners hebben er privacy, een eigen keuken en kinderen gaan in de omgeving naar school.

Wat is er goed aan
Dorpsbedrijf Levendig Musselkanaal werkt aan een beter en mooier dorp. Belangrijke motor is het Dorpsgilde, half om half bestaande uit vrijwilligers uit het azc en andere dorpsbewoners. Ze zorgen voor participatie en ontmoetingen. Samen tuinieren ze bijvoorbeeld op het azc, maar ze helpen ook in het lokale zorgcentrum.

Gemeente Oss vroeg organisatie Thuis in Oss de opvang van Oekraïners te coördineren. Toen per abuis een bus reguliere vluchtelingen aankwam, maakten de organisatie en bewoners plaats. Zo is een gemengde opvang ontstaan onder regie van de gemeente en onder dagelijkse leiding van Thuis in Oss (en dus niet het COA).  

Wat is er goed aan 
Beheerder van de opvang, Thuis in Oss, heeft veel aandacht voor de bewoners en zij hebben veel zeggenschap over de opvang. Bewoners worden bijvoorbeeld betrokken bij sollicitatiegesprekken en er is een bewonersraad. Zij heten ook zelf nieuwe bewoners welkom en leiden hen rond. Ook de buurt wordt betrokken bij de opvang. Er zijn nieuwsbrieven, de speeltuin staat open voor de buurt en er worden verschillende activiteiten georganiseerd.  

In Peel en Maas werden al Oekraïense ontheemden opgevangen. Nu is er ook een opvang voor asielzoekers. Daarvoor werken ze nauw samen met buurgemeente Horst aan de Maas. De opvanglocatie ligt namelijk dicht bij de grens met deze gemeente.

Wat is er goed aan
Gemeentemedewerkers gingen langs de deuren om de plannen toe te lichten en een brief te overhandigen. Die persoonlijke aanpak werd gewaardeerd. Ook waren er vooraf aan de opening rondleidingen voor geïnteresseerden.
Ook de bewoners van de opvang zijn tevreden. Er wonen vooral gezinnen. Elk gezin heeft een eigen woonunit met keuken en badkamer en daarmee privacy.

In Schijndel – onderdeel van gemeente Meierijstad – staat er een kleinschalige locatie voor noodopvang aan het dorpsplein. Er verblijven alleenstaande mannen en gezinnen met kinderen.

Wat is er goed aan
Deze noodopvang heeft goede voorzieningen en ligt centraal. Bewoners krijgen de mogelijkheid om zelf hun kamer in te richten. Zelf koken kan hier niet, maar bewoners worden wel nauw betrokken bij de samenstelling van het menu.

In Utrecht combineren ze wonen voor jonge starters met de opvang van asielzoekers en vluchtelingen. Schrijf je als jonge starter in dan verbind je jezelf aan de community en deel je niet alleen woonplek en faciliteiten.  

Wat is er goed aan 
Door samen te wonen en als goede buur te leven is er duurzaam contact tussen jonge, startende Utrechters en bewoners van de opvang. Dat contact versterkt het begrip onderling en is daarmee een succesfactor voor draagvlak.