Standpunt | Europees asielbeleid

Het recht om bescherming te vragen in Europa de laatste jaren onder steeds grotere druk. Europese landen sluiten grenzen af en er vinden steeds meer zogenoemde pushbacks plaats, gedoogd of uitgevoerd door Europese lidstaten en EU agentschap Frontex. 

In 2024 hebben de Europese lidstaten overeenstemming bereikt over het Asiel- en Migratiepact: een omvangrijk pakket met voorstellen voor gezamenlijke Europese asielwetgeving op het gebied van asielprocedures, opvang en detentie. Alle lidstaten moeten deze wetgeving nu omzetten in hun nationale systeem.  

Naast deze gezamenlijke asielwetgeving sluit de EU steeds meer ‘deals’ met landen als Tunesië, Egypte en Marokko om mensen op de vlucht tegen te houden. Deze gaan vaak gepaard met grove schendingen van rechten: mishandelingen door grenswachten, het ‘dumpen’ van vluchtelingen in de woestijn en onwettige detentie.  

VluchtelingenWerk is voorstander van een gemeenschappelijk Europees asielbeleid, waarbij landen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de opvang en asielprocedures . Met normen voor humane opvang, eerlijke, snelle asielprocedures en regels voor menswaardig terugkeerbeleid als bescherming niet nodig is. Asielzoekers mogen niet in detentie worden gezet omdat ze bescherming zoeken. Het is ook belangrijk dat het beschermingsniveau in elke lidstaat even hoog is en er geen concurrentie ontstaat tussen lidstaten met negatieve consequenties voor vluchtelingen (‘race to the bottom’). 

Grote druk op grenslidstaten

Er moet een einde komen aan de te grote druk op de grenslidstaten zoals Griekenland. Cyprus en Italië. Deze landen zijn overbelast door de aantallen asielzoekers die daar als eerste bescherming vragen in Europa. Hierdoor ontstaan inhumane situaties en mensen reizen door op zoek naar plekken waar ze wel bescherming hopen te vinden. 

Helaas lost het EU Asiel -en Migratiepact de huidige problemen niet op omdat het huidige ‘Dublin’ systeem niet vervangen is in het Pact. De landen van aankomst blijven primair verantwoordelijk voor de opvang en asielprocedures van mensen die in de EU bescherming vragen. Er is wel een solidariteitsmechanisme opgenomen in het Pact, maar we vrezen dat dit niet effectief is omdat erg geen verplichting is voor lidstaten om vluchtelingen over te nemen.

Ook maken we ons grote zorgen om de plannen voor detentiecentra aan de buitengrenzen, waar zelfs kinderen in opgesloten kunnen worden tijdens de asielprocedure. Dit geldt ook voor onze eigen buitengrens, Schiphol. Het detineren van mensen, slechts omdat zij bescherming vragen is in strijd met mensenrechten, waaronder artikel 5 EVRM (het recht op vrijheid). Dit mag nooit onderdeel zijn van het Europese migratiebeleid. 

In de grenslanden moeten humane opvangvoorzieningen worden gebouwd waar een eerste registratie, identificatie en gezondheids- en kwetsbaarheidscheck plaatsvindt. Daarna zullen asielzoekers eerlijk moeten worden verdeeld over Europese landen. Hiervoor moet het Dublin-systeem worden vervangen door een nieuw solidair verdeelsysteem. Dit systeem zou gebaseerd moeten zijn op objectieve criteria zoals bevolkingsdichtheid en het Bruto Nationaal Product. Ook integratie-bevorderende elementen zoals de mogelijkheden voor werk en taal- en familiebanden en de wens van de asielzoeker zelf spelen een rol. 

Het recht op asiel aanvragen in Europa moet worden beschermd en erkend door alle Europese lidstaten. Er zou een onafhankelijk monitoringssysteem moeten komen dat de misstanden aan de grenzen, zoals pushbacks op zee en bij grensovergangen onderzoekt en bestraft.